Historiae Musulmanae

Siže za nekog Orhana Pamuka: Faust Vrančić, Antun Vrančić, i jedan dragoman koji, između ostalog, zna i hrvatski i latinski (mada tek barbarski), istražuju povijest Osmanskog Carstva.

O tome pišu Historiae Musulmanae Johannesa Leunklavija (1591; col. 31–32):

Nequit autem historia Musulmana contexi, praeterita Muhametis, Musulmanae legis & caerimoniarum conditoris, eiusque successorum, quos dixere Chaliphas, mentione; quam ne Turci quidem in historiis suis omiserunt. Quorum vestigiis sic insistemus, vt ea tantum de his delibanda censeamus, quae ipsi memoriae prodiderunt; ne propugnatorum Muhameticae superstitionis praecipuorum series ignota sit, ac praeterea conspici possit, quonam modo Chaliphis Arabibus, & Abbasiis, vel Abbasileris, in Musulmanorum imperio Selzuccij Tograni; Togranis Aladinij, gentis & stirpis eiusdem; Aladinis Oguzij, vel principes horum potius Osmanaei, successerint. Recitabimus autem haec de Chaliphis, vt alia pleraque rara nostrae huius historiae, de duobus sumta potissimum libris; quorum ope nos, in perficienda tanti laboris lucubratione, plurimum adiutos, perlubenter & ingenue fatemur. Horum vnum mihi concessit vtendum vir nobilis & amplissimus, Faustus Verantius, Cęsareę regięque maiestati a secretis, in archiuis regni Vngarię; repertum inter cetera, quae patruus ipsius, reuerendissimus & illustrissimus antistes, Antonius Verantius, primum Agriensis Praesul, inde Strigoniensis Archiepiscopus, aliquot legationibus ad Portam Osmaneam, magna cum laude obitis, bene de republica Christiana meritus, post se reliquit. Alterum nobilis viri, Philippi Haniualdi Eckerstorfiani, qui serenissimo principi, Ernesto Archiduci Austriae, praecipuos inter aulicos operam nauat, singulari erga nos, fraternaeque benevolentiae debemus. Is Constatinopoli, qua in vrbe cum dignitate vixit annis aliquot, Muratem begum, natione Vngarum, primarium superioribus annis Osmaneae Portae Dragomanum, mihi notum in itinere meo, linguarumque plurium, Arabicae, Persicae, Turcicae, Latinae, (sed barbarae, quod adulescens in seruitutem abductus, apud barbaros consenuisset) Vngaricę, Crouaticaeque peritum, largitionibus cottidianis impulit; vt ex Turcorum historiis selecta quaeque transscriberet, & secum communicaret: in quo sane deprehendi reipsa quiddam ab eo praestitum, quod esset operae pretium, & illustrandae Turcorum historiae non exiguum posset adiumentum adferre.

(Snimljeno danas, ljubaznošću knjižnice Odsjeka za povijest Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu.)